KAWA

DLACZEGO KAWA JEST TAK POPULARNA W SKANDYNAWII

Kawa w krajach skandynawskich odgrywa wyjątkową rolę - jest integralną częścią tamtejszej kultury i codziennego życia. Jest tam nie tylko napojem, ale również częścią tradycji oraz sposobem na chwilę wytchnienia. Nie bez powodu kraje skandynawskie znajdują się w pierwszej dziesiątce światowych liderów pod względem spożycia kawy w przeliczeniu na jednego mieszkańca. 

Jednym z wyjaśnień dla wysokiego spożycia kawy jest skandynawski klimat. Długie, ciemne zimy powodują zmęczenie, co sprawia, że Skandynawowie sięgają po kofeinę, aby dodać sobie energii. Kawa stała się więc nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich, rytuałów rodzinnych oraz przerw w pracy. Mówi się wręcz o nordic coffee culture, czyli kulturze kawy nordyckiej. Nie chodzi tutaj tylko o miejsce palenia, ale właśnie też o tradycje związane ze spożywaniem tego napoju. Wiele osób uważa, że najlepsza skandynawska kawa to taka, którą można się delektować właśnie z kimś bliskim. 

Na czele listy, która pokazuje gdzie pije się najwięcej kawy na osobę znajduje się Finlandia. Przeciętny fin spożywa aż 12 kilogramów kawy rocznie, co czyni Finów największymi miłośnikami kawy na świecie.
Na drugim miejscu plasuje się Norwegia z wynikiem 9,9 kg na osobę.
Dalej są: Islandia - 9 kg, Dania - 8,7 kg, Holandia - 8,4 kg.
Na szóstym miejscu znajduje się Szwecja z wynikiem 8,2 kg na osobę.

Jeśli interesuje Cię historia kawy w Norwegii i Szwecji, i w innych krajach Skandynawskich, koniecznie czytaj dalej! 

HISTORIA KAWY W SKANDYNAWII

Tradycje picia kawy w Skandynawii sięgają XVIII wieku kiedy to napój ten szybko zdobył popularność, zwłaszcza wśród klasy średniej. W tamtych czasach była to nowość, a picie kawy stanowiło oznakę statusu społecznego i nowoczesności. Z biegiem lat kawa stała się nieodłącznym elementem życia codziennego, a także ważnym aspektem kultury oraz życia rodzinnego i towarzyskiego.

W XIX wieku skandynawska kawa  zaczęła odgrywać coraz większą rolę, a jej spożycie rosło, co wiązało się z łatwiejszym dostępem do importowanych ziaren. W czasie II wojny światowej spożycie kawy spadło, ponieważ zastępowano ją produktami z korzenia cykorii, jednak po wojnie kawa znów stała się dostępna i popularna, zwłaszcza w Danii, która przed wojną była jednym z największych konsumentów kawy na świecie. 

Kultura picia kawy w Skandynawii wzięła się z połączenia wpływów handlowych, historycznych, klimatycznych i społecznych, które sprawiły, że kawa stała się integralną częścią życia codziennego w tamtym regionie, a coffeeshopy w Skandynawii to popularne miejsca spotkań rodzinnych czy biznesowych.

KAWA W SZWECJI

Kawa pojawiła się w Szwecji już w XVII wieku, ale nie od razu zdobyła popularność. Pierwszy Szwed, który spróbował kawy - Claes Rålamb, uważał ją za gorzką i niesmaczną. Dopiero po wizycie króla Karola XII w Turcji, gdzie kawa była popularna, zaczęto pić ją częściej.

Na początku XVIII wieku w Sztokholmie pojawiła się pierwsza kawiarnia a w 1728 roku w działało już 15 kawiarni. Serwowano tam nie tylko kawę, ale także alkohol. 

Podczas I i II wojny światowej kawa stała się luksusem, a z powodu braków zaczęto używać substytutów, jak np. palone korzenie cykorii. W XX wieku kawiarnie zaczęły przypominać te, które znamy dzisiaj, oferując kawę oraz słodkie wypieki.

W Szwecji średnie spożycie kawy wynosi około 8 kilogramów na osobę rocznie, co odpowiada mniej więcej trzem filiżankom dziennie. Spożycie kawy było wysokie już od końca XVII wieku, kiedy kawa po raz pierwszy pojawiła się w kraju, a od tego czasu jej popularność tylko rośnie. Jedna z teorii sugeruje, że wzrost konsumpcji wynika z większej dostępności kawy, a także z większego importu w porównaniu do lat czterdziestych XX wieku.

Obecnie w Szwecji działa z powodzeniem wiele autorskich palarni i kawa ze Szwecji staje się coraz bardziej popularna jako produkt eksportowy. Również kawiarnie w Norwegii i Szwecji mnożą się na ulicach i zapraszają do siebie nie tylko w deszczowe, zimne dni, ale i latem. 

JAKĄ KAWĘ PIJE SIĘ W SZWECJI

Fika - szwedzka tradycja picia kawy

Od 1910 roku w języku szwedzkim funkcjonuje słowo „fika,” które powstało przez przestawienie sylab w dawnym słowie "kaffi," oznaczającym kawę.

Co to jest fika?

Fika jest ważnym elementem szwedzkiej kultury i wyraża pewien sposób myślenia. To rytuał, który skupia się na spotkaniach i interakcjach społecznych. 

Fika może mieć różne znaczenia, ale najczęściej oznacza wspólną przerwę, podczas której ludzie siadają razem, aby napić się kawy (lub innego napoju) i zjeść coś smacznego. To okazja do odpoczynku, rozmowy i budowania relacji. Fika może odbywać się w różnych miejscach - w domu, w pracy, a także w kawiarniach. Szwedzka kawa i wypieki to idealne połączenie! Taka kawa jest pita o każdej porze dnia, nawet wieczorami. 

KAWA W DANII

Kawa pojawiła się w Danii w 1665 roku, ale początkowo była luksusem dostępnym tylko dla zamożnych. W XVIII wieku zaczęła zyskiwać popularność, najpierw wśród klasy średniej, a później również wśród chłopów. Stanowili oni większość społeczeństwa i wcześniej pili głównie herbatę. Z czasem import kawy zaczął wzrastać, co sprawiło, że kawa stała się tańsza i dostępna dla szerszej grupy społecznej. W XVIII wieku ludzie zaczęli przenosić się z terenów wiejskich do miast, przynosząc ze sobą kulturę picia kawy. W efekcie, stała się ona dominującym napojem w Danii, wypierając herbatę.

Dania jest czwartym krajów o najwyższym spożyciu kawy na świecie. Przeciętny Duńczyk wypija średnio około 8,7 kg kawy rocznie, co przekłada się na około 3 filiżanki dziennie. 

Kawa jest integralną częścią życia codziennego i jest spożywana zarówno w domu, jak i w pracy. W pracy, tradycja przerwy na kawę, znana jako "kaffepause", jest okazją do integracji i rozmów między współpracownikami. 

Kawa zaspokaja nie tylko potrzebę kofeiny, ale również odgrywa ważną rolę w budowaniu relacji i tworzeniu atmosfery hygge - kluczowego elementu duńskiego stylu życia.

Hygge, duńska filozofia szczęścia i komfortu. Hygge to dążenie do stworzenia przytulnej i relaksującej atmosfery, w której można cieszyć się chwilą i bliskością innych. Kawa, z jej możliwością parzenia w domowym zaciszu czy w przytulnych kawiarniach, doskonale wpisuje się w tę filozofię.

KAWA W FINLANDII

Kawa dotarła do Finlandii w XVII wieku przez Szwecję i Rosję. Na początku była traktowana jako napój leczniczy, a później jako luksus. W XVIII wieku kawa zaczęła zdobywać popularność i rozprzestrzeniać się po całym kraju.

Jednak dopiero w 1919 roku, kiedy Finlandia wprowadziła zakaz alkoholu, kawa zyskała na znaczeniu. W tamtym czasie stała się nie tylko codziennym napojem, ale także istotnym elementem społecznym.

Prawdziwy przełom nastąpił podczas II wojny światowej, gdy nagłe przerwanie importu kawy uświadomiło Finom, jak cenny jest ten napój. Po wojnie, gdy dostęp do kawy został przywrócony, stali się oni miłośnikami kawy. 

Dziś Finlandia jest krajem o najwyższym spożyciu kawy na świecie, wyprzedzając nawet takie kraje jak Włochy, Hiszpania i inne kraje Skandynawskie. Kawa w Finlandii jednak nieco różni się od pozostałych krajów skandynawskich, gdzie dominuje mocna kawa parzona. Finowie preferują kawę delikatniejszą.

W niektórych regionach Finlandii, zamiast tradycyjnego cukru, używa się cukru pozyskiwanego z soku brzozy, które uznawane są za zdrowszą alternatywę. Dodatkowo, kawa bywa wzbogacana o fiński ser, który produkowany jest z mleka reniferów i charakteryzuje się charakterystycznym skrzypieniem podczas gryzienia.

KAWA W NORWEGII

Do Norwegii kawa dotarła w latach 90 XVII wieku. Na początku była traktowana jako napój leczniczy zanim została zakazana. Jednak z czasem, dzięki intensywnym kontaktom handlowym z Danią oraz wysokimi podatkami nałożonymi na alkohol, kawa stopniowo zyskiwała na popularności.

Pod koniec XIX wieku kawa była już powszechnie spożywana w całej Norwegii, choć jej jakość pozostawiała wiele do życzenia. Zmiana nastąpiła w latach 60. XIX wieku, kiedy Peter Christen Asbjørnsen napisał pracę na temat kawy, w której przedstawił co można zrobić aby polepszyć jej smak. To zainspirowało Norwegów do eksperymentowania z kawą. 

Norwegia znajduje drugie miejsce na liście w rankingu krajów, gdzie spożywa się najwięcej kawy. Spożywa się tam około 9,9 kg kawy rocznie co oznacza, że przeciętny Norweg wypija od 3 do 4 filiżanek kawy dziennie. 

Jaką kawę piją Norwegowie? W Norwegii popularne jest picie czarnej kawy, często przygotowanej przy użyciu tradycyjnych ekspresów. Istnieje tez zimna kawa po norwesku. Norweska kawa to nie tylko poranna przyjemność czy sposób na pobudzenie, ale także kluczowy element życia społecznego. Poranny kubek kawy czy podczas przerwy w pracy jest ważną częścią dnia. Kawa z Norwegii jest również eksportowana do krajów na całym świecie. Popularne kawy w Norwegii to na przykład marka Solberg & Hansen czy Tim Wendelboe.

KAWA W ISLANDII

Kawa została wprowadzona na Islandię w 1703 roku przez uczonego Árniego Magnússona. Początkowo była luksusem dostępnym tylko dla zamożnych, ale z czasem, pod koniec XVIII wieku, kawa stała się dostępna w większości gospodarstw domowych, które zaczęły samodzielnie palić i mielić ziarna. Palenie kawy stało się trudnym do opanowania rzemiosłem, a celem było uzyskanie idealnie ciemnego koloru ziaren.

W XIX i XX wieku popularne stało się dodawanie suszonego korzenia cykorii do kawy, co nadawało jej gorzki smak, wspominany nawet w narodowej literaturze. Tradycyjną metodą parzenia kawy na Islandii było używanie filtra materiałowego. W latach 40. i 50. XX wieku domowe palenie kawy zostało zastąpione przez przemysłowych palaczy, co ostatecznie ukształtowało współczesną kulturę kawową na wyspie.

Dziś Islandczycy są jednymi z największych konsumentów kawy na świecie.Średnio wypijają
9 kg kawy na osobę rocznie, co plasuje Islandię na trzecim miejscu na liście pod względem ilości spożycia kawy na mieszkańca.

Na Islandii picie kawy jest głęboko zakorzenionym zwyczajem, który odgrywa ważną rolę w budowaniu wspólnoty i gościnności. Oferowanie filiżanki kawy gościom jest uważane za podstawowy gest szacunku, a wspólne delektowanie się tym napojem często towarzyszy rozmowom i spotkaniom towarzyskim.

KAWA SPECIALITY ZE SKANDYNAWII

Kawa speciality to kawa najwyższej jakości, która w ocenie wykwalifikowanych Q-Grade'rów uzyskała 80 punktów lub więcej w skali na 100 punktów. Jest starannie uprawiana, zbierana i przetwarzana. Nacisk kładzie się przede wszystkim na jakość dlatego kawy te wypalane są w mniejszych ilościach i  ze świeżych ziaren, pochodzących z ostatniego sezonu zbiorów. 

Kawa speciality z Norwegii czy innych krajów charakteryzuje się wyjątkowym smakiem i aromatem. Jest naturalnie słodka i delikatna. Może obejmować nuty owocowe, czekoladowe i korzenne. Łączy precyzję i zaangażowanie na każdym etapie produkcji, aby dostarczyć konsumentom unikalne doznania smakowe.

Popularne są również Single origin coffee ze Szwecji, czyli kiedy ziarna pochodzą z jednego miejsca, a nie stanowią mieszkanki, czyli blendu. Takie kawy są wyżej oceniane w skali jakości. 

METODY PARZENIA KAWY PO SKANDYNAWSKU

Istnieje wiele metod parzenia kawy a każda z nich wpływa na jej smak i aromat. Możemy wyróżnić:

• Kawiarka - włoska metoda parzenia kawy, która polega na gotowaniu wody w dolnym zbiorniku, a para, zanim wydostanie się do górnego zbiornika, przechodzi przez zmieloną kawę. Tworzy mocną, esencjonalną kawę, zbliżoną do espresso.

• Cold brew - kawa jest parzona na zimno przez długi czas, zazwyczaj około 12 godzin. Efektem jest napój o łagodniejszym smaku i mniej kwasowości.

• Drip - przelewowa metoda parzenia kawy. Gorącą wodę powoli wlewa się na zmieloną kawę umieszczoną w filtrze. Pozwala to uzyskać delikatny i aksamitny smak.

• AeroPress - metoda, w której kawa jest parzona pod ciśnieniem przy użyciu tłoka. Czas parzenia jest krótki, a kawa jest gładka i mniej gorzka. AeroPress w Szwecji jest popularną metodą parzenia kawy, która pozwala uzyskać możliwe głęboki i zróżnicowany smak i aromat czarnego napoju. 

• French Press - kawa jest parzona w dzbanku z tłokiem. Po zaparzeniu kawy przez kilka minut, tłok jest naciskany ręcznie, oddzielając fusy od naparu. Metoda ta daje pełniejszy, bardziej wyrazisty smak kawy.

Najpopularniejsze szwedzkie metody parzenia kawy to bez wątpienia Drip, czyli kawa tzw. z przelewu. Ekspresy przelewowe znajdziemy zarówno w szwedzkich domach, jak i zakładach pracy czy miejscach spotkań. 

PALENIE KAWY

Według Joanny  Alm - autorki książki “Manifest för bättre kaffe” palenie kawy jest rzemiosłem i osobistą ekspresją. To proces wydobywania ukrytych w ziarnach smaków, a jego sukces zależy od równowagi – zbyt ciemne palenie gasi charakter kawy, a zbyt jasne nie uwydatnia wszystkich smaków. Dlatego doskonałe palenie kawy wymaga mistrzowskiego rzemiosła, a nie automatyzacji.

Skandynawski sposób palenia kawy spopularyzował tzw. light roast z Skandynawii. Są to kawy jasno palone. Taki sposób palenia sprawia, że smak jest głębszy, bardziej zróżnicowany, a sama kawa ma zdrowotne właściwości. 

GDZIE KUPIĆ KAWĘ SKANDYNAWSKĄ?

Oczywiście w skandynawskim sklepie, takim jak Książki po szwedzku! U nas, oprócz oryginalnych książek w językach skandynawskich, nabędziesz oryginalną kawę szwedzką, norweską i wiele innych. Sprawdź koniecznie naszą ofertę. U nas znajdziesz najlepsze marki kawy z Norwegii i Szwecji, takie jak Johan och Nyström, Solberg & Hansen czy Drop Coffee. 

Książka “Manifest för bättre kaffe” 

Joanna Alm w swojej książce “Manifest för bättre kaffe”  chce podnieść świadomość co do wyboru kawy. Każda filiżanka niesie ze sobą historię ciężkiej pracy rolników, palaczy i baristów, którzy wkładają serce w to, aby dostarczyć wyjątkowy napój. Twierdzi, że parzenie kawy w domu również może być prostym, codziennym rytuałem.

Świadome wybory, takie jak sięganie po kawę speciality, nie tylko wzbogacają doznania smakowe, ale także wspierają zrównoważony rozwój oraz handel a dobra kawa to wyraz szacunku dla ludzi, tradycji i natury.