Walentynki to zaraz za Bożym Narodzeniem i Wielkanocą prawdopodobnie jedno z bardziej popularnych świąt na całym świecie. Na stałe już wpisały się do kalendarzy w wielu krajach. Niektóry wyczekują ich z niecierpliwością nie mogąc się doczekać aż padnie magiczne pytanie: „Czy będziesz moja walentynką?”. Dla innych z kolei wydaje się być komercyjnym dniem wypełnionym słodyczami i niezmiennie, od lat, dwoma kolorami - różowym i czerwonym.
Wielu osobom walentynki kojarzą się z komercjalizacją, kiedy to producenci przepychają się między sobą, żeby zainteresować swoich klientów jak najlepsza oferta - romantyczną kolacją, kwiatami, biżuterią, perfumami, maskotkami, czekoladkami i wszystkim innym, co można podarować ukochanej osobie, próbując w ten sposób wyrazić swoją miłość. Można jednak tego dnia zrezygnować z kupowania wymyślnych prezentów zastępując je czymś wykonanym własnoręcznie, od serca. Ogromną popularnością nieustannie cieszą się tradycyjne, romantyczne listy, napisane odręcznie przez ukochaną osobę. Przez jednych uwielbiane i miłe, dla reszty znienawidzone i bez sensu - bez wątpienia jednak tego dnia nie da się wymazać z kalendarza, jest już on tak bardzo zakorzeniony w kulturze. 14 lutego wszystko wydaje się śpiewać i krzyczeć o tym jak niezwykle jest kochać i celebrować miłość.
Mieszkańcy krajów Północy, takich jak Szwecja, Dania, Norwegia czy Islandia również nie wykreślili tak zwanego „święta miłości” ze swoich kalendarzy. Jak więc świętują ten dzień? Czy różni się on od polskich celebracji, tak dobrze nam znanych i mniej lub bardziej lubianych? Przeczytaj poniższy artykuł i sam się przekonasz. Dodatkowo znajdziesz w nim listę słówek i wyrażeń związanych z dniem zakochanych w językach skandynawskich.
HISTORIA
Walentynki nazywane są również dniem świętego Walentego. Jest tak ponieważ, w tradycji chrześcijańskiej, tak głęboko zakorzenionej w kulturze europejskiej, wspomnienie świętego Walentego przypada dokładnie 14 lutego, w dniu jego męczeńskiej śmierci. Kim więc w ogóle był święty Walenty?
W niektórych źródłach pojawia się wspomnienie kilku Walentych żyjących między II a IV wiekiem. Istnieje wiele nieścisłości, więc wobec braków rzetelnych materiałów źródłowych powszechnie uważa się, że tych kilka Walentych to w istocie tak naprawdę jedna osoba.
Walenty był biskupem i męczennikiem, jest świętym kościoła katolickiego i syryjskiego.
Z zawodu był on lekarzem, natomiast z powołania - duchownym. Żył w cesarstwie rzymskim, około III wieku naszej ery. Wtedy też cesarza zakazał brać ślubu mężczyznom między 18 a 37 rokiem życia, ze względu na dobro wojska (najlepszymi żołnierzami byli ci, bez rodzin). Walenty nie zgadzał się z tym jednak i po kryjomu udzielał błogosławieństwa młodym żołnierzom i ich żonom. Został za to aresztowany a odbywając karę w więzieniu zakochał się bezgranicznie w córce strażnika, która była ślepa. Według niektórych podań i wierzeń kobieta pod wpływem ogromnej miłości zaczęła widzieć. Dowiedziawszy się o tym panujący cesarz skazał Walentego na egzekucje. Przed śmiercią napisał on list do swojej wybranki, podpisując go słowami „od twojego Walentego”.
Walentynki obchodzone są w Europie południowej i zachodniej już od średniowiecza. Można jednak znaleźć wspomnienie o święcie, które nazywało się Luperkalia. Nie miało za dużo wspólnego z miłością, jednak uważane jest przez niektórych za pierwowzór walentynek. Święto to obchodzone było przez starożytnych Rzymian, między 13 a 15 lutego ku czci boga Pana (Fauna) i bogini Junony, pogańskich bogów miłości, małżeństwa i płodności. Miało ono na celu oczyszczenie miasta oraz składanie ofiar w celu prośby o dobre zdrowie i płodność.
Romantyczny wątek Dnia Zakochanych, który jest teraz dobrze znany, pojawił się jednak nieco później, bo w średniowieczu. Wywodził się on z tradycji obecnej w Anglii, Szkocji i północnej Francji, gdzie młodzi mężczyźni i kobiety łączyli się w pary na zbliżające się wiosenne i letnie zabawy taneczne. Możliwym jest to, iż tradycja ta pochodzi od ludowych wierzeń dotyczących ptaków, które (według ówczesnych przekonań) mniej więcej w połowie lutego szukały swojej tak zwanej “drugiej połówki” i dobierały się w pary.
W XIV wieku popularne stały się gry i zabawy związane z tym dniem. Przyjął się również zwyczaj pisania listów miłosnych, którymi najczęściej były wiersze. Później, gdy druk stał się nieco bardziej powszechny kupić można było już gotowe kartki, często przyozdobione pięknymi kokardami lub koronkami.
DZIEŃ ZAKOCHANYCH W SKANDYNAWII
Szwecja, Islandia, Dania czy Norwegia często kojarzą się z zimnym i surowym klimatem. Zdecydowanie nie są miejscami, które w pierwszej myśli kojarzą się z romantycznymi historiami i miłosnymi wyznaniami. Jak to właściwie jednak jest? Czy potomkowie wikingów mają w sobie choć odrobinę romantyzmu? Oczywiście, że tak. Szwedzi, Islandczycy, Duńczycy czy Norwegowie to ludzie tacy sami jak wszyscy inni na świecie. Rzecz jasna, jak każdy kraj, mają swoją tradycje, kulturę, zwyczaje i sposoby na obchodzenie różnych świąt wykształcane na przestrzeniu wielu, wielu lat. Jednak nie ma co ulegać stereotypom i złudnym skojarzeniom. Jeśli jesteś ciekawy w jaki sposób celebrują oni dzień zakochany, dowiesz się tego czytając dalej.
SZWECJA
Alla hjärtans dag, w dosłownym tłumaczeniu Dzień Wszystkich Serc. Tak Szwedzi nazywają Walentynki. Zwyczaj celebrowania miłości 14 lutego w znanej większości formie, pojawił się w tym kraju w połowie XX wieku, a swój rozkwit zaczął przeżywać w latach 90 zeszłego wieku. Walentynki zostały przybliżone Szwedom przez komercjalizację i amerykański wpływ na kulturę popularną. To, co jest bardzo wyjątkowe tego dnia i wyróżnia Szwecję na tle innych narodów obchodzących Walentynki, jest fakt, że dzień ten nie dotyczy tylko zakochanych. Alla hjärtans dag opowiada o miłości szeroko pojętej- romantycznej, rodzinnej, przyjacielskiej. Normalnym jest w tym dniu honorowanie swoich partnerów, ale również dzieci, rodziców czy najbliższych przyjaciół. Ludzie chętnie obdarowują się prezentami dołączając do tego słodkość w postaci czerwony żelków w kształcie serca. Jednak wszyscy wiedzą, że nie chodzi o to, co się dostanie, byle pochodziło to z głębi serca osoby obdarowującej. Szwedzi są fanami ręcznie robionych prezentów, z których zawsze się bardzo cieszą. Młodsze pokolenie bardziej przywiązuje uwagę do obchodzenia walentynek niż starsi. Duża część osób wychodzi wtedy do restauracji lub spędza czas w domu jedząc kolację przy świecach. Niektórzy pieką lub kupują ciasto zwane Kärleksmums. Jest to wypiek czekoladowo- kokosowy na co dzień pokrojony w kwadraty, w Dzień Wszystkich Serc wypiekany właśnie w kształcie serca.
Szwedzkie słowa i zwroty związane z Dniem Zakochanych:
Jag älskar dig – kocham Cię
Jag tycker om dig – lubię Cię
Du betyder så mycket för mig – znaczysz dla mnie tak dużo
En bukett röda rosor – bukiet czerwonych róż
Du är så söt – jesteś słodki / słodka
ISLANDIA
W przeciwieństwie do wielu europejskich krajów walentynki, nie są hucznie celebrowane na Islandii. W ostatnich latach zyskują coraz bardziej na popularności, jednak nie jest to tak bardzo powszechne. Mimo wszystko nie oznacza to, że mieszkańcy tej wyspy nie świętują miłości. Zamiast tradycyjnych obchodów 14 lutego, na Islandii zakochanym poświęcone są aż 2 dni. Są to Konudagur oraz Bóndadagur (dzień kobiety i męża). W tych dniach, zamiast skupiać się na miłości, celebruje się głównie indywidualne osoby, które tworzą relacje. Konudagur (dzień kobiety) stał się dużą konkurencją dla walentynek wśród Islandczyków, ponieważ wypada bardzo blisko 14 lutego. Bóndadagur (dzień mężczyzny) jest zazwyczaj świętowany w styczniu. Obchody tych dni są ruchome i związane ze starym kalendarzem islandzkim. Święto kobiety przypada na pierwszy dzień miesiąca Góa (w tym roku jest to 25 lutego), natomiast święto mężów/ mężczyzn, jest obchodzone pierwszego dnia miesiąca Þorri (w tym roku wypadło to 26 stycznia). W Konudagur kobiety obdarowywane są kwiatami, czekoladkami i rozmaitymi upominkami dobieranymi osobiście przez ich partnerów. Coraz częściej wybieranym pomysłem stają się również ręcznie robiona biżuteria czy islandzki, wełniany sweter, zwany Lopapeysa. Miłą niespodzianką jest też romantyczna kolacje, wspólne oglądanie zorzy polarnej lub wycieczka w bliższe lub bardziej odległe miejsca. Szukając prezentu islandczycy biorą pod uwagę nie tylko rzeczy materialne, ale też wspólne, ciekawe doświadczenia, które obie osoby zapamiętają na długo. Z dniem męża związana jest ciekawa tradycja ucztowania i zajadanie się tradycyjnymi przysmakami. Tradycyjnie tego dnia mąż (gospodarz) zakładał tylko jedną nogawkę od spodni i mając na sobie tylko to i bieliznę, biegał wokół domu nawołując innych by przyszli na ucztę, by przywitać miesiąc Þorri. Z racji tego, że wieczerza spożywana była w środku zimy, potrawy te były bardzo ciężkie i tłuste. Dla wielu obcokrajowców smaki na uczcie mogą być bardzo zadziwiające, ponieważ można było znaleźć tam przykładowo głowę barana z zębami, Hangikjöt (wędzone mięso baranie lub jagnięce), Hrútspungar (jądra barana), Slátur z blóðmör (kaszanka). Nie brakowało też żytniego chleba, wędzonych wędlin oraz suszonych ryb. Obecnie większość osób nie spożywa tego tradycyjnego posiłku, stawiając raczej na wieczór w restauracji bądź przyrządzenie ulubionych potraw w domu. Kobiety pamiętają też o podarowaniu swoim partnerom kwiatów i drobnych upominków.
Islandzkie zwroty związane z miłością:
Ég elska þig - kocham Cię
Ég elska þig - moja miłość
Sæti- kochanie (do mężczyzn)
Sæta - kochanie (do kobiet)
DANIA
Tak jak Szwedzi, Duńczycy wykorzystują święto miłości do otoczenia troską i wyrażenia uczuć najbliższym, swoim partnerom, rodzinie, przyjaciołom, wszystkim którzy są dla nich ważni. Nie jest zaskoczeniem też fakt, że jak w większości tradycji związanych z obchodami tego dnia nie zapominają o kwiatach, słodkościach i innych prezentach. Głównie młodzi ludzie obchodzą walentynki zgodnie z popularną tradycją, starając się wypełnić dzień romantycznymi gestami i troskliwością. Mówi się, że odpowiednie przeżycie walentynek jest gwarancją szczęśliwego i spełnionego życia miłosnego. W Danii zamiast klasycznych czerwonych róż często można zostać obdarowanym niezwykle delikatnymi, pięknymi, białymi, suszonymi przebiśniegami. Klasycznie pojawiają się również listy miłosne, ale w nieco innej, niespotykanej formie. Gaekkebrev, w wolnym tłumaczeniu oznacza żartobliwy list. Oprócz zabawnej treści wykonany jest w bardzo kreatywny sposób, ponieważ piszę się go na wycinance z papieru przypominającej płatek śniegu. Nadawca listu nie podpisuje się, tylko wykropkowuje swoje imię pozostawiając je tajemnicą do odkrycia. Jeśli ktoś zgadnie od kogo dostał Gaekkebrev w nagrodę dostaje dodatkową porcję słodyczy w niedzielę wielkanocną.
Duńskie zwroty walentynkowe:
Jeg elsker dig – kocham Cię
Jeg kan lide dig – lubię Cię
Du er sød – jesteś słodki
Min kære – mój drogi
kys - pocałunek
valentinsdag - walentynki
NORWEGIA
Alle Hjerters Dag, tak jak w Szwecji, Dzień Wszystkich Serc. W Norwegii walentynki dopiero zyskują na popularności. Obchody tego dnia nie są tak huczne jak na przykład w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Zamiast prezentów Norwegowie chętniej stawiają na dobry czas spędzony z bliskimi na różnych aktywnościach lub po prostu byciu razem, blisko siebie, w ten sposób okazując sobie uczucia. Często też własnoręcznie robią kartki dla ukochanych. Zazwyczaj są to bardzo specjalne papierowe serca. Splatają dwie połówki razem, jedną w kolorze białym, drugą natomiast w czerwonym. Można spotkać się z takimi sercami w formie papierowych koszyków, które służą również jako dekoracja do powieszenia. Splecione połówki symbolizują to, jak dwie kochające się osoby łączą się ze sobą tworząc wyjątkową więź, w pewien sposób stając się jednym sercem.
Norweskie słowa i zwroty mówiące o miłości:
Kjærligheten - miłość
Jeg elsker deg - kocham Cię
Savner deg veldig mye! - bardzo za Tobą tęsknię
Vil du være min Valentin? - będziesz moją Walentynką?
Du er mitt liv! - jesteś moim życiem
Du betyr alt for meg - znaczysz dla mnie wszystko
NASZE PROPOZYCJE
Patrząc na to wszystko może nasuwać się wniosek, że bez wątpienia ciekawym aspektem walentynek w krajach północnych jest rozszerzenie miłosnego aspektu tego dnia do wszystkich bliskich. Przecież miłość to nie tylko romantyzm, ale cała gama innych innych rodzajów relacji, która warto honorować, celebrować, otaczać troską i czułością.
Jeśli jeszcze nie chcesz wychodzić z klimatu, w którym “miłość unosi się w powietrzu” zainteresować Cię może pasjonująca powieść o niełatwej historii miłosnej prosto z XIX wieku. Bohaterami "Den allvarsamma leken" (“niebłahe igraszki”) H. Söderberga są Lydia i Arvid, których łączy wyjątkowe uczucie, spotykają się pod osłoną nocy, jednak niestety nie mogąc zostać małżeństwem. Uwarunkowania społeczne nie pozwalają im powiedzieć sobie “tak” na wieczność. Ich drogi się rozchodzą na długi czas tylko po to, by w splocie przypadkowych wydarzeń spotkać się na nowo. Jak potoczą się dalsze losy ludzi, którzy są w sobie bezgranicznie zakochani?
Powieść ta uważana jest w Szwecji za jedną z najlepszych historii o miłości. Już teraz możesz dowiedzieć się czytając tę niesamowitą pozycję. Na naszej stronie internetowej www.ksiazkiposzwedzku.pl znajdziesz ją w języku szwedzkim, co może być świetną okazją do nauki języka. Dodatkowo książka napisana jest łatwym językiem, więc śmiało możesz ja czytać mając poziom B1 ze szwedzkiego.
Nieco współcześniejszą propozycją spotkania z tematem miłości we książce jest pozycja "Halva Malmö består av killar som dumpat mig" - Amandy Romare. Podczas lektury możesz poznać bohaterkę, która próbowała już praktycznie wszystkiego odnośnie randkowania, ale nadal pozostaje singielką. Nie jest w tym jednak samotna, ponieważ podobną historię mają również jej przyjaciele. Razem starają się zrozumieć to, z pozoru proste, równanie- jak to jest być singlem w XXI wieku. Jest to wyjątkowa opowieść o randkowaniu we współczesnym świecie, o odrzuceniu, tęsknocie za miłością, bliskością i czułością. Podejmując tak ważne i aktualne tematy jest napisana w sposób zabawny, ale również odważny i niezwykle precyzyjnie opisujący to, co tak często pozostaje poza naszym wpływem.
Książka ta napisana jest współczesnym językiem, dzięki temu stwarza okazję do rozwinięcia umiejętności językowych i poszerzenia zasobu słownictwa przydatnych w codziennych, prostych rozmowach. Poza tym autorka w świetny, szczegółowy sposób opisuje Malmö, dzięki czemu możesz dowiedzieć się więcej o tym mieście.
Kolejną książką w temacie miłości jest bardzo przyjemna i prosta w czytaniu pozycja Eli Åhman Owetz pod tytułem "Sköna Maj". Możesz poznać tam Maj, która spóźnia się na autobus, więc postanawia wrócić do domu na piechotę. Zatrzymując się po ciastko w cukiernii nieoczekiwanie wpada na Lennarta- ukochanego z dzieciństwa, którego nie widziała aż 70 lat. Nagle dzień staje się pełen niespodzianek i wypełnia się ciepłymi wspomnieniami, pysznym jedzeniem i dreszczykiem emocji, którego kobieta nie czuła już bardzo dawno. Pełna ciepła, nostalgii i serdecznego uśmiechu książka opowiadająca o niecodziennym dniu starszej kobiety. Sama autorka mówi, że nie jest to klasyczna historia miłosna, ale taka, której jeszcze nie było, więc może być zaskoczeniem dla wielu.
Pozycja ta wydana jest w bardzo uproszczonym języku, składająca się z prostych zdań i konstrukcji. Wygrała nagrodę Lättlästpriset 2022 za bogaty, przystępny i starannie dopracowany język.
Zacznij uczyć się szwedzkiego i pokochaj ten język!
Wszystkie niezbędne pomoce, takie jak podręczniki, książki do nauki gramatyki, testy ze szwedzkiego i beletrystykę w języku szwedzkim znajdziesz w naszym sklepie, Książki po szwedzku.
Zapraszamy!