Dużą część naszego życia spędzamy w szkole, na nauce i kształtowaniu się do dalszego, dorosłego życia. Te lata są kluczowe dla naszego rozwoju i formowania charakteru, celów, planów, ambicji i generalnie naszego funkcjonowania w świecie. Wtedy też wyrabiane są w nas pewne mechanizmy i wywierany jest wpływ na pogłębianie umiejętności społecznych, emocjonalnych i intelektualnych. Dużą część czasu spędzamy wtedy w szkole - na zajęciach, przerwach, wycieczkach, z rówieśnikami i nauczycielami. Dlatego też oczywistym jest fakt, iż to otoczenie wywiera niemały wpływ na plastyczny umysł dziecka, który wchłania jak gąbka wszystko co je otacza. Jeszcze niedojrzały, młody człowiek bardziej lub mniej świadomie, zapamiętuje pewne schematy, reakcje oraz zachowania przenosząc później to, co zna, na swoje dojrzałe życie. W związku z tym oczywistym staje się to, że rodzice, troszcząc się o dobro swoich dzieci, robią wszystko, by mogły one uczyć się w jak najlepszym, sprzyjającym rozwojowi miejscu. Dzięki edukacji, kształtowaniu charakteru, rozwoju emocjonalnemu oraz przygotowaniu do przyszłości, szkoła wspiera dzieci w stawaniu się samodzielnymi, odpowiedzialnymi i dobrze funkcjonującymi członkami społeczeństwa.
Na świecie jednak można znaleźć wiele, bardzo różnorodnych modeli edukacji. Ich kształtowanie się na przestrzeni lat zależne jest od wielu czynników historycznych, społecznych, religijnych czy kulturalnych. Niewątpliwie rozwój gospodarczy kraju jest też ważnym aspektem, który nie pozostaje obojętny na sytuację szkolnictwa w danym państwie. Stąd też logicznym wydaje się to, że w mniej rozwiniętych i biedniejszych krajach afrykańskich czy azjatyckich edukacji i cały system oświaty jest na niższym poziomie niż ten, w zachodnioeuropejskich, nowocześniejszych.
Czymś zadziwiającym dla ludzi w Polsce wydaje się być system edukacji w krajach północnej Europy, który od lat szokuje swoim podejściem do uczniów. W jaki sposób wygląda więc system edukacji, przykładowo w Szwecji? Czym różni się szkoła w Szwecji od szkoły w Polsce? W teorii nie różni się on bardzo od tego w Polsce, są jednak pewne aspekty, które w rzeczywistości zmieniają bardzo wiele w rozwoju tych najmłodszych.
Generalnie szwedzki system edukacyjny jest jednym z najbardziej cenionych na świecie. Nic w tym dziwnego, gdyż zakłada on równość dla każdego dziecka, niezależnie od statusu rodziny, z której pochodzi. Ten północny kraj stawia na solidne podstawy, które w przyszłości staną się fundamentem zdrowego funkcjonowania w społeczeństwie, pracy w grupie i dążenia do dialogu z uszanowaniem swojej różnorodności. Jeśli jesteś ciekawy, poniżej znajdziesz opis tego modelu i dowiesz się w jaki sposób Szwedzi edukują tych najmłodszych.
ETAPY SZWEDZKIEGO SYSTEMU EDUKACJI
1.Przedszkole (Förskola)
2.Szkoła podstawowa (Grundskola)
3.Szkoła średnia (Gymnasieskola)
4.Studia wyższe (Högskola/Universitet)
SYSTEM OCENIANIA W SZWECJI
Ocenianie w Szwecji odrobinę różni się od tego w Polsce. W Polsce, w klasach 1-3 jest ocena opisowa, później natomiast zmienia się ona w skalę cyfr od 1 do 6. Uczeń, który ma najniższą ocenę na koniec roku nie może przejść do następnej klasy “z nią na koncie”, musi napisać egzamin w czasie wakacji. Z kolei w Szwecji ocena opisowa dotyczy wszystkich w klasach 1-5, następnie uczniowie oceniani są według skali liter F-A (tutaj F jest odpowiednikiem 1, najgorszej oceny). Różnica jednak jest taka, że uczeń może zdać do następnej klasy mając nawet kilka ocen “F”.
ILE TRWA ROK SZKOLNY W SZWECJI?
Szwedzki rok szkolny trwa 40 tygodni. Zaczyna się w połowie sierpnia, a kończy się w połowie czerwca. W międzyczasie uczniowie mają też krótkie przerwy na odpoczynek, takie jak ferie zimowe, letnie, wielkanocne oraz przerwę bożonarodzeniową. Dla porównania rok szkolny w Polsce trwa dłużej, bo 42 tygodnie i zaczyna się na początku września a kończy pod koniec sierpnia. Polscy uczniowie jednak również mają zapewnione dodatkowe dni wolne, w których mogą się zrelaksować i zregenerować swoje siły.
JAK WYGLĄDA PRZEDSZKOLE W SZWECJI?
Zaczynając od samego początku, miejsca gdzie dzieci mają swoją pierwszą styczność z edukacją - przedszkole. Nie jest to jeszcze ta obowiązkowa część, jednak wiele rodziców korzysta z tej opcji dla swoich dzieci. Tak jak w Polsce przedszkole nie jest obligatoryjne i uczęszczają do niego dzieci między 3 a 5 rokiem życia. Podczas zajęć w tych placówkach opiekunowie stawiają na dbanie o takie aspekty rozwoju dziecka jak radzenie sobie z emocjami, tolerancja, świadomość ekologiczna czy demokracja. Nie pomijają też podstawowych tematów jak nauka liter czy cyfr.
Coraz większą popularnością cieszą się tak zwane “leśne przedszkola”, w których wiele czasu spędza się na zewnątrz bazując na wychowaniu dzieci w zgodzie z naturą i jej rytmem. Ich dodatkową zaletą jest fakt, że w niesamowity sposób pobudzają kreatywność, a dziecko staje się naturalnym odkrywcą i naśladowcą, co pozwala mu na dużą dozę samodzielności i poczucia sprawczości.
JAK WYGLĄDA NAUKA W SZKOLE W SZWECJI?
Obowiązek szkolny w Polsce jest do 18 roku życia, natomiast wiek ten w Szwecji skrócony jest do 16 lat. Tak jak w Polsce, uczęszczanie tam do szkoły jest w dużej części finansowane z budżetu państwa. Dużym ułatwieniem dla rodziców i czymś, czego brakuje w Polsce jest fakt, iż wiele kosztów związanych z pobytem dziecka w szkole pokrywa placówka. W skład tego wchodzi między innymi transport do szkoły, posiłki (w przypadku jedzenia uwzględnione są specjalne preferencje żywieniowe uczniów z powodów religijnych, zdrowotnych oraz światopoglądowych) czy dodatkowe wyjścia do różnych instytucji oraz wycieczki. Zapewnione są również wszelkiego rodzaju pomoce naukowe - podręczniki, materiały edukacyjne i przybory szkolne. Takie podejście zapobiega uprzedzeniom i zapewnia wszystkim uczniom równość w życiu szkolnym, jednocześnie troszcząc się o tej najbardziej podstawowe potrzeby.
Dużą różnicą oraz tym, co wyróżnia szwedzkie szkolnictwo jest sposób prowadzenia zajęć. W Polsce nadal powszechne są te bardziej tradycyjne metody, nauczyciel stoi “nad” podopiecznymi i głównymi metodami nauki są ćwiczenia i wykłady. W Szwecji natomiast relacja uczeń - nauczyciel jest nieco bardziej swobodna, a podczas trwających zajęć stosowane są metody angażujące uczących się, takie jak otwarta dyskusja lub praca w grupach. Kreatywność, krytyczne myślenie oraz umiejętność rozwiązywania problemów są tam tak samo ważne jak wiedza teoretyczna i codziennie są formowane.
Jeśli chodzi o główne przedmioty, są one bardzo podobne do tych, które znamy w Polsce - matematyka, angielski, historia, biologia, fizyka, chemia, zajęcia artystyczne, społeczne itd. Wyjątkiem jest język szwedzki, który pełni taką samą funkcję jak język polski w naszych szkołach.
Egzaminy końcowe z języka szwedzkiego, matematyki i innych przedmiotów przeprowadzane są co trzy lata (na zakończenie 3., 6. i 9. klasy). Ich wyniki jednak nie wpływają na ocenę końcową - stanowią jedynie jej składową. Po uzyskaniu świadectwa ukończenia szkoły podstawowej młodzież może kontynuować naukę w szkole średniej.
CZYM JEST FRITIDSHEMMET?
Fritidshemmet to miejsce przeznaczone dla uczniów między 6 a 13 rokiem życia. Można porównać to do tego, co w Polsce nazywamy świetlicami. Fritidshemmet jest otwarte przed i po lekcjach, ale również w czasie wakacji letnich kiedy to rodzice pracują i nie mają możliwości zapewnić dzieciom odpowiedniej opieki. Opieka pozaszkolna uzupełnia edukację przedszkolną i szkolną do klasy 6 włącznie. Umożliwiają więc one rodzicom pogodzenie rodzicielstwa z życiem zawodowym.
Celem Fritidshemmet jest stymulowanie rozwoju i nauki uczniów oraz oferowanie im wartościowego czasu wolnego. Zajęcia dopasowane są z uwzględnieniem tego, że dzieci i młodzież mają różne warunki. Miejsce to uzupełnia działalność szkoły na dwa sposoby:
- Opieka i zorganizowanie zajęcia dzieciom, które nie są w szkole podczas wakacji lub po zajęciach
- Zapewniając uczniom doświadczenia i wiedzę, które częściowo różnią się od tych, które otrzymują w szkole
Gminy mogą pobierać opłatę za miejsce w świetlicy. Jej wysokość zależy od dochodów rodziców. Obecnie wszystkie gminy stosują system opłat maksymalnych. Opłata maksymalna stanowi górny limit wysokości opłat.
SZKOŁA ŚREDNIA W SZWECJI
Charakterystyczną cechą szkół średni w Szwecji jest to, że oprócz kontynuacji przedmiotów podstawowych i ogólnych, uczniowie mają możliwość wyboru zajęć bardziej zgodnych z ich zainteresowaniami i planami na przyszłość. Tak więc mogą wybrać pomiędzy 18 ścieżkami nauczania. Dzielą się one na dwie podgrupy.
Pierwsza z nich, w skład której wchodzi 6 opcji, przygotowuje chętnych do studiów wyższych. Do wyboru jest kierunek:
-społeczny
-ekonomiczny
-artystyczny
-przyrodniczy
-techniczny
-humanistyczny
Pozostałe 12 jest dla tych, którzy chcą dobrze przygotować się do życia zawodowego w bardziej skonkretyzowanej profesji. Mogą wybrać sposród profilii takich jak:
- budownictwo i montaż
- turystyka i hotelarstwo
- gastronomia i przemysł spożywczy
- elektryka i energetyka
- gospodarka zasobami przyrody
- technika przemysłowa
- rzemiosło
- administracja i handel
- opieka nad dziećmi
- pojazdy i transport
- administracja budynku i systemy grzewczo-sanitarne
- opieka zdrowotna i leczenie
Warto zaznaczyć jednak, że wybór kierunku zawodowego nie jest jednoznaczny z niemożliwością pójścia na studia. Uczniowie tacy również mają możliwość dalszego kształcenia się na uczelniach wyższych.
Szwecja nie ma odpowiednika polskiej matury. Uczniowie są oceniani na podstawie całego okresu pobytu w szkole średniej. Brane są pod uwagę również egzaminu przeprowadzane wewnętrznie w szkole podczas trwania czasu nauki. Suma tych czynników brana jest pod uwagę przy ogólnej ocenie, która potem może okazać się kluczowa w rekrutacji na wymarzoną uczelnię.
JAK WYGLĄDAJĄ STUDIA W SZWECJI?
Studia w Szwecji trwają zazwyczaj od 2 do 5 lat, czyli podobnie jak w Polsce. Wyjątkiem są oczywiście kierunki medyczne. Dla obywateli Unii Europejskiej edukacja na uczelniach jest darmowa. Niestety wymagania są jednak bardziej rygorystyczne niż w Polsce, ponieważ uczelnie zazwyczaj oczekują średniej ocen nie niższej niż 4,5, podczas gdy w Polsce liczą się przede wszystkim wyniki z matury.
Szwedzkie uniwersytety i szkoły wyższe należą do najbardziej nowoczesnych w Europie, stąd też wiele osób marzy by rozwijać się właśnie tam. Uczelnie w Szwecji oferują różnorodne formy wsparcia dla studentów, takie jak doradztwo zawodowe, pomoc w wyborze kariery, wsparcie psychologiczne oraz bogaty program życia studenckiego, który obejmuje kluby, stowarzyszenia, wydarzenia kulturalne i sportowe. Na uczelniach język szwedzki nie jest obowiązkowy.
Dodatkowo dostępne jest wiele ścieżek kształcenia w języku angielskim co stwarza niesamowite możliwości rozwoju dla studentów nie tylko z Szwecji, ale praktycznie z całego świata. W Szwecji przeprowadzane jest wiele wysokiej jakości, innowacyjnych badań naukowych. Umożliwia to studentom uczestniczenie w projektach badawczych i zdobywanie cennego doświadczenia przydatnego w przyszłej pracy. Dodatkowo często promuje się interdyscyplinarność, co oznacza, że studenci mogą mieć możliwość uczestniczenia w kursach z różnych dziedzin, aby poszerzyć swoją wiedzę i umiejętności.
CZY W SZWECJI SĄ POLSKIE SZKOŁY?
Dla Polonii mieszkającej w Szwecji, która chce mieć większy kontakt z polską kulturą jest możliwość zapisania dzieci do polskiej szkoły. Zajęcia w takich miejscach odbywają się zazwyczaj w czasie poza obowiązkowymi, szwedzkimi lekcjami, czyli w weekendy lub po południu. Dzieci tam mogą polepszać swój język polski, poznać bliżej historię i tradycję kraju.
CZY SZWEDZKI SYSTEM EDUKACYJNY JEST LEPSZY OD POLSKIEGO?
Podsumowując, w Szwecji oprócz wiedzy teoretycznej z konkretnych przedmiotów nauczyciele podchodzą do uczniów i bardzo indywidualny i elastyczny sposób. Starają się oni dostosować metody do potrzeb i umiejętności młodzieży, co przekłada się na lepsze i bardziej odczuwalne wsparcie każdego dziecka. Szkoła również nieustannie podejmuje wiele wysiłków na rzecz zapewnienia inkluzywnego środowiska, w którym wszyscy mają szansę osiągnąć sukces i spełnić swoje marzenia.
Duży nacisk kładzie się też na ogromną wagę rozwoju emocjonalnego i społecznego. W szkołach często można uczestniczyć w programach pokazujących jak radzić sobie ze stresem i emocjami, budowaniem trwałych relacji czy rozwiązywaniem konfliktów. Szwedzka oświata stara się nadążyć za coraz szybciej rozwijającą się technologią, dlatego też powszechne są komputery, tablety oraz inne urządzenia i innowacyjne metody ułatwiające pracę i naukę. Łącząc te wszystkie aspekty wyraźnie widać, że głównym czynnikiem cechującym szwedzki system edukacji jest holistyczne podejście do różnych aspektów składających się na rozwój ucznia.
To wszystko przekłada się później na umiejętności samodzielnego myślenia w dorosłym życiu, inteligentnego podejścia do problemów i zmiana postrzegania kariery, nie tylko jak źródła pieniędzy, ale również miejscem spełniania się, rozwoju i czerpania satysfakcji.
W Polsce sytuacja jeszcze nie jest tak dobra i w wielu szkołach można natrafić na niepedagogiczne podejście do uczniów. Ostatni czas pokazuje jednak, że niektórzy dostrzegają problem i chcą zmienić coś, by ułatwić przyszłemu pokoleniu wejście w dorosłe życie, poważne role i zadania. Dlatego, może, z biegiem czasu polski system edukacji będzie stawał się coraz bardziej podobny do szwedzkiego.
Dla wielu więc odpowiedź na pytanie, czytanie szwedzki system edukacji jest lepszy od polskiego, jest oczywista. Jednak oba będą miały swoich zwolenników i przeciwników. Warto jednak pamiętać o tym, że nie ma edukacji idealnej dla wszystkich. Zawsze znajdzie się ktoś, kto zrobiłby to inaczej, tego by się pozbył a to dodał. Patrząc jednak na poziom rozwoju kraju oraz obywateli, rankingi europejskie i międzynarodowe, gdzie Szwecja często wychodzi na czołówkę w kwestii oświaty w porównaniu z innymi państwami, szwedzki system wydaje się być skuteczniejszy w kształtowaniu odpowiedzialnych i świadomych dorosłych.
Dowiedz się więcej:
➔ Rivstart do nauki szwedzkiego
➔ Podręczniki do nauki duńskiego
➔ Krótkie opowiadania po norwesku