Nad fenomenem szwedzkich oraz w ogóle skandynawskich kryminałów dywagują naukowcy. Jak to jest, że w krajach o tak niskim poziomie przestępczości powstaje tyle opisów krwawych zbrodni?
Popularność kryminałów wśród szwedzkich czytelników jest niepodważalna. Szwedzka gazeta popołudniowa Expressen podała, że czytanie powieści kryminalnych, w hamaku we własnym ogrodzie, to jedno z ulubionych zajęć urlopowych Szwedów. Z kolei w okresie letnim 9 z 10 wypożyczanych książek to właśnie kryminały. Dlaczego ludzie lubią się bać? Skąd bierze się w nich pasja do rozwiązywania zagadek kryminalnych razem z bohaterami powieści? Od kiedy możemy mówić o fenomenie szwedzkich kryminałów (deckare)?
POCZĄTKI POPULARNOŚCI
Per Hellgren, reporter i wykładowca literatury na sztokholmskiej uczelni wyższej Södertörn, w swojej ostatniej książce “Swedish Marxist Noir: The Dark Wave of Crime Writers and the Influence of Raymond Chandler” wskazuje na lata 70. jako okres przełamania. Wtedy to Maj Sjöwall i Pera Wahlöö, szwedzka para, napisała dziesięć książek opowiadających o przygodach komisarza Martina Becka. Udało im się zdobyć zagraniczne rynki, takie jak niemiecki i amerykański. Tym sposobem utorowali drogę kolejnym pokoleniom szwedzkich pisarzy kryminałów (i nie tylko).
MISTRZOWIE SNUCIA OPOWIEŚCI
Jednak bez umiejętności pisarskich sukces sam by nie przyszedł. Powodem popularności literatury szwedzkiej, w tym kryminałów, jest też umiejętność opowiadania historii. Cechą charakterystyczną jest osadzanie bohaterów w zwykłej, codziennej rzeczywistości, o którą to zahaczają wątki kryminalne. Bohaterowie zmagają się z problemami wspólnymi dla wszystkich, mają kłopoty w związkach, przechodzą trudności finansowe, zmagają się z uzależnieniami itp. Kerstin Bergman, badaczka literatury na szwedzkim Uniwersytecie w Lund zaznacza, że szwedzkie kryminały są „pasjonującą i łatwą w odbiorze lekturą, dającą zarówno ucieczkę od rzeczywistości, jak i wiedzę o współczesności, w której przyszło nam żyć”.
ZBRODNIA JAKO ATRAKCJA TURYSTYCZNA
Mogłoby się wydawać, że opisy krwawych zbrodni będę skutecznie odstraszać czytelników od Szwecji. Stało się dokładnie na odwrót. Przyjrzyjmy się chociażby Ystadt, miastu, które jest tłem wydarzeń w kryminałach Henninga Mankella o przygodach komisarza Wallandera. Tysiące turystów przypływa tu promem, by na żywo zobaczyć miejsca zbrodni opisane w książkach. Podobna sytuacja ma miejsce w Fjällbace, mieście rodzinnym Camilli Läckberg. to właśnie tu rozgrywa się większa część akcji w jej powieściach. Mimo że w książkach trup ściele się gęsto, samo miasteczko w rzeczywistości jest nadzwyczaj spokojne.
NOWA FALA
Od kilku ostatnich lat można zaobserwować nowy trend w tej dziedzinie literatury. Chodzi o autorską interpretację prawdziwych wydarzeń. Zamordowanie szwedzkiego premiera Olofa Palmego zainspirowało wielu twórców do nowej interpretacji tego zdarzenia i towarzyszących mu okoliczności. Powstało kilkadziesiąt książek, w których osią fabularną jest właśnie to słynne morderstwo. Podobnie, kryminał “Knutby” opowiada historię, która zdarzyła się naprawdę, zbrodnie popełnione w cieniu działań zboru zielonoświątkowców, lecz autor nakłada na nią filtr własnej interpretacji.
MEGA SERIE
W Szwecji na listach wydawnictw jest ponad 150 autorów kryminalnych, a zyski wciąż rosną. Dobrze sprzedają się nie tylko nowości, ale i klasyka gatunku, jak chociażby trylogia Millennium Stiega Larssona. Na całym świecie sprzedano ponad 100 milionów egzemplarzy, a w samej Szwecji - około 3 miliony, co oznacza, że znajdziemy ją prawdopodobnie w każdym domu w Szwecji. Po śmierci pisarza pałeczkę kontynuowania sagi przejął David Lagerkrantz pisząc trzy kolejne części serii, która stały się bestsellerami.
DLACZEGO CZYTAMY KRYMINAŁY
Jo Nesbø opisuje to następująco: “Powieść kryminalna odgrywa rolę terapeutyczną. Zaspokaja dwie potrzeby współczesnego człowieka: potrzebę przeżywania napięcia i potrzebę bezpieczeństwa, wiemy bowiem, że na końcu powieści zawsze powracamy do stanu równowagi.”
Jeśli więc jesteś fanem szwedzkich kryminałów lub dopiero chcesz poznać ten świat zapoznaj się koniecznie z naszą ofertą.
W sklepie www.ksiazkiposzwedzku.pl znajdziesz książki autorstwa szwedzkich pisarzy kryminalnych zarówno w wersji oryginalnej, jak i lättläst, czyli uproszczonej wersji językowej. Czytając kryminały po szwedzku połączysz przyjemne z pożytecznym.
Jeśli chciałbyś/chciałabyś przeczytać książkę, której nie ma w naszej stałej ofercie, napisz do nas maila: biuro@ksiazkiposzwedzku.pl lub skontaktuj się z nami poprzez social media IF/FB. Napisz tytuł i autora poszukiwanej książki. Najprawdopodobniej uda się ją dla Ciebie sprowadzić w ramach zamówienia indywidualnego.