Tradycja obchodzenia Midsommar przez Szwedów często jest znana obcokrajowcom, spopularyzowana przez filmy i literaturę szwedzką, ale i w ogóle skandynawską. Ale skąd właściwie wziął się zwyczaj celebracji najdłuższych dni w roku i najkrótszej nocy? Co jest charakterystycznego dla tych obchodów? Jak świętuje się obecnie?
HISTORIA
Midsommar było w różnych formach świętowane w czasach przedchrześcijańskich. Pogańskie obchody koncentrowały się na celebracji słońca, płodności i urodzaju. Wiązało się to z najdłuższymi dniami w roku, zwycięstwem słońca (jasności) nad ciemnością i nadejściem ciepłej, urodzajnej pory roku. Obrzędom towarzyszyły wspólne tańce, śpiewy, biesiady przy ogniu czy wicie wianków. Charakterystyczny był też tzw. słup majowy obecny również w kulturze również w Polsce na Podhalu czy Śląsku. Z czasem, próbując zasymilować wierzenia chrześcijańskie z lokalnymi, połączono obchody pogańskie z wigilią św. Jana, znaną później jako noc świętojańska. Taniec wokół słupa stanowił celebracje życiodajnych sił natury, wczesnego lata.
Wierzono, że w noc poprzedzającą najdłuższy dzień w roku dzieją się magiczne rzeczy i działają nadprzyrodzone siły. Wierzono np. że dym ze spalonych wianków uplecionych w wigilię Midsommar ma uzdrawiającą moc. Z kolei bukiet z siedmiu lub dziewięciu różnych gatunków kwiatów położony pod poduszkę przed snem gwarantował młodej dziewczynie ujrzenie w snach przyszłego męża.
WSPÓŁCZEŚNIE
Dzisiaj Midsommar straciło nieco z symbolicznego znaczenia, ale tradycja spotykania się i świętowania, zwłaszcza w wieczór poprzedzający najdłuższy dzień w roku (Midsommarafton), jest wciąż żywa. Szwedzki spotykają się z przyjaciółmi i rodziną by wspólnie cieszyć się najdłuższymi dniami w roku. Najczęściej wybierają wieś i tereny poza miastem, w naturze. Obecnie uroczystości są często organizowane również w parkach.
ELEMENTY ŚWIĘTOWANIA
SŁUP MAJOWY (MIDSOMMARSSTÅNG)
Wciąż kultywuje się tradycję stawiania midsommarsstång. Jest to drewniany słup przyozdobiony liśćmi i kwiatami. Można śmiało powiedzieć, że jest on centralnym punktem świętowania. W przeszłości symbolizował płodność i siły natury, obecnie stał się bardziej elementem zabawy.
TAŃCE I WSPÓLNE ŚPIEWANIE
Mogłoby się wydawać, że zachowawczy Szwedzi nie będą się kwapić do tak otwartego sposobu świętowania. A jednak! Podczas Midsommarafton uczestnicy wspólnie tańczą wokół słupa, a tradycją stało się wykonywanie “żabiego tańca” do piosenki “Små grodorna”.
WIANKI
To, co najbardziej kojarzy się obcokrajowcom w Midsommar to wianki. Nosi się je na głowie, ale i przyozdabia się nimi stół. Dekoracjami są też szwedzkie flagi oraz małe wersja słupa.
JEDZENIE
Tradycyjne midsommarowe dania nie grzeszą wymyślnością. Są to proste potrawy sezonowe, takie jak młode ziemniaki z koperkiem i śmietaną, marynowane śledzie, jajka, sery i pieczywo. Na deser obowiązkowo truskawki w każdej formie, z których najbardziej wystawną jest tort truskawkowy (jordgubbstårta). Do picia podawane są wysokoprocentowe trunki, które z pewnością ułatwiają gościom zaangażowanie się w zabawę :)
MIDSOMMAR W LITERATURZE
W literaturze krajów Północy, a zwłaszcza w tej szwedzkiej, motyw świętowania Midsommar pojawia się bardzo często. Nic dziwnego, w końcu jest to integralna część bycia Szwedem.
Tove Jansson nazwała jedną z części opowiadań o Muminkach właśnie: "Farlig Midsommar" (tłumacząc bezpośrednio: Niebezpieczne Midsommar, polski tytuł brzmi: “Lato w Dolinie Muminków”). Właśnie w tej części Migotka zbierała w milczeniu dziewięć rodzajów kwiatów i kładła je sobie pod poduszkę, by przyśniło jej się coś miłego.
Z kolei w książce Astrid Lindgren “Wesoło jest w Bullerbyn” (“Bara roligt i Bullerbyn”) Autorka umieściła opis Midsommar z perspektywy dzieci.
Przygotowywano i stawiano słup, a następnie wokół niego tańczono. Organizowano też zabawy dla dzieci i dla dorosłych. Dzieci obowiązkowo zbierały dziewięć rodzajów kwiatów i kładły je pod poduszkę przed snem.
TRZY CZĘSTO SPOTYKANE PRZEKONANIA ODNOŚNIE MIDSOMMAR
“Na Midsommar zawsze jest brzydka pogoda”
FAŁSZ
Faktem jest jednak to, że pogoda w czerwcu jest niestabilna i większości obchodów Midsommarafton w ostatnich latach towarzyszył deszcz.
"Słup stawiany na Midsommar jest symbolem fallicznym"
FAŁSZ
Badacze nie są zgodni co do tej kwestii i nie zebrano wystarczających dowodów, by to jednoznacznie stwierdzić.
“Najwięcej kobiet zachodzi w ciążę w okresie Midsommar”
NIE JEST TO JEDNOZNACZNE
Do lat 90 tych XX wieku rzeczywiście można by było pokusić się o takie stwierdzenie, jednak obecnie więcej kobiet zachodzi w ciążę w okolicy późnego lata i na jesień.
Mimo iż obecnie tradycja Midsommar wiąże się przede wszystkim z miłym spędzeniem czasu w gronie rodziny i przyjaciół, warto pamiętać o jej korzeniach i o bogatych tradycjach Nocy Świętojańskiej w czasach przedchrześcijańskich.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o kulturze Szwecji, koniecznie zajrzyj do kategorii "O Szwecji" w sklepie Książki po szwedzku.
W sklepie www.ksiazkiposzwedzku.pl znajdziesz książki autorstwa szwedzkich pisarzy zarówno w wersji oryginalnej, jak i lättläst, czyli uproszczonej wersji językowej. Czytając książki po szwedzku połączysz przyjemne z pożytecznym - naukę języka szwedzkiego oraz pogłębianie wiedzy o szwedzkiej kulturze.
Jeśli chciałbyś/chciałabyś przeczytać książkę, której nie ma w naszej stałej ofercie, napisz do nas maila: biuro@ksiazkiposzwedzku.pl lub skontaktuj się z nami poprzez social media IF/FB. Napisz tytuł i autora poszukiwanej książki. Najprawdopodobniej uda się ją dla Ciebie sprowadzić w ramach zamówienia indywidualnego.