KORZENIE PRZEDCHRZEŚCIJAŃSKIE
Przed zmianą kalendarza z juliańskiego na gregoriański 13 grudnia był najkrótszym dniem w roku. Szwedzi wierzyli, że dzieją się wtedy nadprzyrodzone rzeczy, a zjawy i potwory wychodzą z ukrycia. Stworzono święto światła, żeby odpędzić te złe moce. Dodatkowo, dzień 13 grudnia wyznaczał początek adwentu. W tę noc, po raz ostatni przed świętami Bożego Narodzenia, zasiadano do suto zastawionego stołu.
HISTORIA ŚWIĘTEJ ŁUCJI
Kult św. Łucji wywodzi się z jej rodzinnych Włoch, a dokładniej z Syrakuz, którego to miasta została później patronką. Św. Łucją była męczennicą. Wokół jej osoby krąży wiele legend. Jedna z nich mówi o tym, że Łucja przynosiła jedzenie więzionym chrześcijanom. Wieniec ze świecami na głowie umożliwiał jej oświetlanie sobie drogi nocą. Dzięki niemu w dłoniach niosła jak największą ilość jedzenia, a nie świece, jako latarnie. Kiedy odkryto jej tajemnicą, cesarz Dioklecjan kazał jej wyprzeć się chrześcijaństwa. Odmówiła. Za karę została skazana na pracę w domu publicznym.
Legenda głosi, że kiedy to usłyszała, tak mocno przywarła do ziemi, że nikt nie był w stanie jej poruszyć, nawet najcięższe tortury, takie jak polewanie gorącym olejem, wyłupienie oczu czy przebicie mieczem. Żywota oddała dopiero po przyjęciu ostatnich święceń.
DZIEŃ ŚWIĘTEJ ŁUCJI W SZWECJI
Dzisiaj Dzień Świętej Łucji jest mocno ugruntowany w tradycji Szwecji. Obchodzi się go w domach, szkołach lub nawet centrach handlowych. W niektórych gminach organizuje się nawet wybory Łucji! Reprezentantki gmin biorą później udział w ogólnoszwedzkich wyborach.
Tradycyjnie wybiera się dziewczynkę, która będzie świętą Łucją. Ubiera ona białą szatę, która symbolizuje chrześcijańską czystość, przepasuje się czerwoną wstęgą, symbolem męczeństwa, a na głowę zakłada wianek ze świec. Dawniej były to prawdziwe świece, dziś często są to po prostu lampki w kształcie świec. Za Łucją ustawia się orszak (luciatåg) ubranych na biało dzieci. Idą w procesji i śpiewają piosenkę „Santa Lucia”.
W podobny sposób dzień św. Łucji obchodzony jest także w innych krajach skandynawskich, np. w Danii czy w Norwegii. Cały obrządek można określić jednym czasownikiem: att lussa.
CEL ŚWIĘTOWANIA
Dzień Św. Łucji nie tylko upamiętnia patronkę. Świece w wianku Łucji mają rozpraszać zimowe ciemności, nieść świetlistą nadzieję na przyszły rok i zapowiadać nadejście coraz dłuższych dni. 13 grudnia traktuje się również jako początek przedświątecznych przygotowań do świąt Bożego Narodzenia, czyli de facto początek Adwentu.
TRADYCYJNE POTRAWY I NAPOJE
Tak jak z innymi świętami, również z Dniem Świętej Łucji łączą się tradycyjne wypieki i napoje. Do najbardziej charakterystycznych można zaliczyć lussekatter, czyli ciastka z rodzynkami i szafranem. W tym dniu pije się glögg, czyli czerwone grzane wino.
CIEKAWOSTKA
Imię Łucją pochodzi od łacińskiego słowa „lux”, które oznacza „światło”. Dlatego też Św. Łucja została patronką światła. Opiekuje się niewidomymi, chorującymi na oczy, ale także… pisarzami.
KONTEKST KULTUROWY
Jeśli uczysz się języka szwedzkiego, to z pewnością interesuje Cię też kultura szwedzka, w tym zwyczaje i tradycje. Koniecznie dowiedz się więcej o Dniu Świętej Łucji i innych szwedzkich świętach i tradycjach. Wzbogaci to Twoją wiedzę o tym narodzie, dzięki czemu lepiej zrozumiesz kontekst kulturowy.
Zapoznaj się poniższymi pozycjami:
Svenska traditioner - Jan-Öjvind Swahn
Sprawdź też nasze podręczniki:
Dowiedz się też więcej o czytaniu w językach obcych: